Հղիություն. 6-րդ ամիս

21 շաբաթական հղիություն (մանկաբարձական` 23)

Չնայած երեխան արագ տեմպերով ճարպ է հավաքում, սակայն նա դեռ կարմիր է և կնճռապատ: Դա տեղի է ունենում, քանի որ մաշկածածկույթն ավելի արագ է ձևավորվում, քան կհասցնեն նրա տակ ձևավորվել բավարար չափով ճարպային կուտակումներ:

Կարմրությունը պայմանավորված է մաշկի մեջ պիգմենտների կուտակմամբ, որոնք այն դարձնում են ավելի քիչ թափանցիկ:

Երեխան ավելի ու ավելի ակտիվ է դառնում, սակայն շարժումներն ու հարածները դեռ թույլ են: Էնդոսկոպիայով պտղի տեսապատկերներում կարելի է տեսնել, ինչպես է պտուղն արգանդում պորտալարը բռնում և հրվում նրա շրջակա աշխարհը կազմող ամնիոնի մեջ:

Երեխան շարունակում է փոքր քանակներով կուլ տալ շրջակա հեղուկից և հեռացնել այն օրգանիզմից մեզի տեսքով: Պտղաջրերից ստացած հեղուկն ու շաքարը նրա համար ընկերքից և պորտալարից ստացված սննդի կարևոր աղբյուր են: Հեղուկի կլանումը կարող է զկրտոց առաջացնել, որը դուք կզգաք` կթվա, թե պտուղը կարծես «ցատկոտում» է ձեր ներսում:

Մաշկի պիգմենտացիայի շնորհիվ երեխայի ձեռքերը կարմրավարդագույն են: Դեռ վերջերս նա բերանն էր մտցնում բութ մատը, իսկ այժմ սկսում է, իրոք, ծծել: Ամբողջությամբ ձևավորված են երեխայի եղունգները: Երեխան շարունակում է աճել և պատրաստվել լույս աշխարհ գալուն: Նա արգանդում իրեն հարմարավետ է զգում, Բրեկստոն-Հիքսի կծկացավերը չեն անհանգստացնում: Այժմ նրանում նախնական կղկղանք` մեկոնիում է կուտակվում:

Հասակը` գագաթից մինչև սրբոսկրը, կազմում է մոտ 30 սմ:

Քաշը` մոտ 500-510 գ:

Հետևելով վաղածին երեխաներին, որոնց քնի ռիթմը նման է պտղի քնի ռիթմին, հնարավոր է պարզել, թե ինչպես է կազմակերպված պտղի օրական ակտիվությունը հղիության հինգերորդ ամսում: Ամեն ինչ շատ պարզ է. նա քնում է գրեթե 24 ժամ, և ակտիվության կարճատև ընթացքին հետևում է 50 րոպե տևողությամբ հանգիստը: Նրա սիրտը բաբախում է նույն ռիթմով, որն ապացուցում է, որ նա քնած է խորը և շարունակական քնով մինչև ներարգանդային կյանքի 28-րդ շաբաթը:

Այնուամենայնիվ, նա ձեզ հրում է ոտքերով, բայց դա չի նշանակում, որ նա, արթնանալով, լիարժեք շփում է հաստատում ձեզ հետ: Նա լողում է ամնիոտիկ հեղուկում, կպչելով արգանդի պատերին, ռեֆլեքսորեն պատասխանելով ձեր մարմնի շարժումներին: Ռեֆլեքսորեն, քանի որ կամայական պատասխանի համար պետք է ուղեղի հասունություն, որի զարգացումը դեռ չի ավարտվել:

Զարգացման այս ընթացքում նրա կամայական շարժումները հնարավոր են դառնում, քանի որ, սկսած երրորդ ամսից, ողնուղեղի նյարդաթելերը, որոնք մտածողության օրգաններ չեն, հետևողականորեն միանում են նրա մկանների նյարդաթելերին:

Այսպիսով նա կանխորոշում է այն քայլերը, որոնք կզարմացնեն մանկաբույժներին ծննդի ժամանակ: Խոսքն ավտոմատ քայլերի մասին է, որը գրանցված է նրա գեներում: Այս շարժումները ողնուղեղում ոչ վաղուց ձևավորված նեյրոնների` ռիթմի գեներատորների, շնորհիվ են:

Դուք ինքներդ

Դուք ավելի հստակ եք տարբերում ապագա փոքրիկի շարժումները ո´չ միայն այն պատճառով, որ նա մեծանում է և ավելի հաճախ շարժվում, այլ որ նրանց հաճախականությունը հնարավորություն է տալիս ավելի հստակ տարբերակել դրանք:

Դուք նկատում եք, որ փոքրիկն իր վարժությունների համար օգտագործում է այն ժամանակը, երբ դուք հանգստանում եք: Իրականում դա այդպես չէ, ուղղակի այդ ժամանակ դուք ավելի ուշադիր եք նրա շարժումների նկատմամբ:

22 շաբաթական հղիություն (մանկաբարձական` 24)

Պտղի երկարությունը կազմում է մոտ 30 սմ, քաշը` 600-680 գ:

Այսպիսի պտուղը կարող է ծնվել կենդանի և կատարել արտարգանդային շնչառական շարժումներ, նույնիսկ ապրել հատուկ ինկուբատորային պայմաններում` թոքերի արհեստական օդափոխության և ինտենսիվ թերապիայի և վերակենդանացման հատուկ միջոցների օգտագործմամբ: 

Նրա ականջը ոչ միայն լսողության օրգան է, այլև հավասարակշռության կենտրոն: Վեստիբուլյար ապարատը տեղակայված է ներքին ականջում: Վերջինիս շնորհիվ փոքրիկը կարող է պտտվել` առանց գլխապտույտ զգալու, ինչպես նաև տարբեր դիրքեր ընդունել, երբ լողում է ամնիոտիկ հեղուկում:

Ձեր փոքրիկի վեստիբույլար ապարատը կատարյալ է, վերջինիս շնորհիվ նա կողմնորոշվում է տարածության մեջ` իր «տրամադրությանը» համապատասխան, և ոտքերով հենվելով արգանդի պատերին՝ հարմար տեղավորվում:

Հետազոտողները ենթադրում են, որ նա այս մեթոդն ու վեստիբույլար ապարատից ստացված ինֆորմացիան օգտագործում է, որպեսզի լույս աշխարհ գալու համար հարմար դիրք ընդունի: Կարելի՞ է արդյոք եզրակացնել, որ ծննդաբերության պահին այլ դիրք ունեցող փոքրիկի վեստիբուլյար ապարատը թերզարգացած է:

Մաշկի տակ շարունակվում է ճարպային շերտի կուտակումը, որը թույլ է տալիս պահպանել մարմնի օպտիմալ ջերմաստիճանը և խուսափել գերսառեցումից: Այդ պատճառով վաղածին փոքրիկներին պահում են հատուկ ինկուբատորներում, առանց այս պայմանների նրանք ուղղակի չեն ապրի:

Դուք ինքներդ

Արգանդը հասնում է ստոծանուն, և ձեր թոքերը զրկվում են ամբողջ ծավալով շնչելու հնարավորությունից: Որպեսզի թոքերը կարողանան ողջ ծավալով օդով լցվել, կրծքավանդակը լայնանում է 5-7 սմ: Այս լայնացումը հնարավորություն է տալիս կլանել 20% ավելի թթվածին, որն անհրաժեշտ է ձեր երկուսին:

Այս շաբաթում դուք կարող եք զգալ արգանդի կրճատումները (որովայնային պատի լարվածություն)` այսպես կոչված Բրեկստոն-Հիքսի կծկացավերը: Դա նորմալ է՝ արգանդը կամաց-կամաց սկսում է նախածննդաբերական վարժությունները: Սակայն դուք պետք է իմանաք նաև այն զգացողությունների մասին, որոնք չի կարելի անուշադրության մատնել: Վաղաժամ ծննդաբերության նշանները հետևյալն են՝

• Արգանդի կծկացավերի հաճախականությունը հասնում է ժամում 5 և ավելի անգամի,
• Սեռական օրգաններից ալ կարմիր արյան արտահոսք,
• Պրեկլամփսիայի (սուր կամ երկարատև ցավեր որովայնում, սրտխառնոց) նշաններ
• Անսպասելիորեն սեռական օրգաններից թափանցիկ հեղուկի արտահոսք,
• Մղկտուն ցավեր գոտկատեղում,
• Կոնքերի ներքին հատվածում ուժեղ ճնշում,

Նման նշանների առկայության դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ դիմել բժշկի:

Երեխայի շարժողական ակտիվությունն արտաքինից հիշեցնում է նորածնի շարժումների:

23 շաբաթական հղիություն (մանկաբարձական` 25) 

Երեխան աճում է ոչ թե օրերով, այլ ժամերով: Նրա քաշը մոտ 700 գրամ է: Շարունակվում է ոսկրա-հոդային համակարգի ինտենսիվ ամրացումը:

Այս շաբաթում երեխան կամաց-կամաց սկսում է բացել աչքերը, այժմ նրանք գրեթե ամբողջությամբ ձևավորված են, ակնախնձորի բոլոր շերտերն այնպիսին են, ինչպես կլինեն ծնվելու ժամանակ: Եթե երեխան երկնագույն աչքեր ունի, ապա նրանք արդեն երկնագույն են: Սա արդարացի է ցանկացած ռասայի մարդու համար չնայած այն հանգամանքին, որ աչքերի վերջնական գույնը կպարզվի միայն ծննդից ամիսներ անց:

Երեխան դեռ բավականին թույլ է և նիհար, բայց դա շուտով կփոխվի, քանի որ ճարպի կուտակումը հիմնականում տեղի է ունենում հղիության ավելի ուշ շրջանում: Նրա քաշը ծննդաբերության ժամանակ նշանակալիորեն կավելանա, կգիրանա և բոլոր նորածիններին բնորոշ թմբլիկություն ձեռք կբերի: Մաշկը նախկինի պես կարմրավուն է և խորշոմավոր, սակայն ենթամաշկային ցանցաշերտի զարգացմանը զուգընթաց կհարթվի և ավելի բաց գույն ձեռք կբերի: Երեխան արդեն ունի եղունգներ, թարթիչներ և հոնքեր, բայց հարաբերականորեն փոքր են և շարունակում են աճել: 

Երեխայի մաշկի տակ երևում են երակները: Փոքրիկը լսում է ձեզ և այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում ձեր շուրջը: Թեև մենք ենթադրում ենք, որ արգանդում լուռ է, սակայն փոքրիկը, այնուամենայնիվ, ձեր ներսում շրջապատված է աղմուկով՝ ձեր համար ալսելի ձեր սրտի բաբախյունը, մարսողության ժամանակ փորի ղռղռոցը, և այլն: Դուք նույնիսկ կարող եք զգալ, որ երեխան լսում է՝ քանի որ անսպասելի բարձր ձայնից նա կարող է ուժեղ հրել կամ կտրուկ շարժվել ձեր ներսում: Նաև երեխան տեսնում է արգանդ թափանցող լույսը: Հետևաբար այն կարծիքը, որ երեխան արգանդում մթության և լռության մեջ է, սխալ է: 

Փոքրիկի երկարությունը` գագաթից մինչև սրբոսկրը, մոտ 32,5-33 սմ է

Քաշը` մոտ 794-800 գ:

Վեցերորդ ամիսը, ինչպես և հինգերորդը, կարելի է անվանել շարժման ամիսներ: Պտուղն ակտիվորեն շարժվում է, եթե քնած չէ, իսկ քունը կազմում է նրա օրվա մեծ մասը՝ 16-20 ժամ:

Վերլուծելով քնած պտղի ուղեղի կենսահոսանքների գրանցումը՝ էլեկտրոենցեֆալոգրաման, մասնագետները զարմանքով պարզեցին, որ նա ևս ունի քնի երկու փուլ՝ դանդաղ և արագ քուն, ինչը բնորոշ է հասուն մարդուն:

Վեցերորդ ամսում պտուղը դառնում է խոշոր և շարժուն, ուրվագծվում է նրա անհատականությունը, նա արդեն «դեմքի արտահայտություն» ունի: Ուղեղի ծավալը մեծանում է, կառուցվածքը՝ կատարելագործվում, ձևավորվում են ուղեղի գալարները: Նա պատրաստվում է մտածելու, տեսնելու, լսելու և զգալու:

Այս ժամանակից երեխան սկսում է կատարել մշտական շնչառական շարժումներ: Շնչառական համակարգի հիմքը դրվում է հղիության երկրորդ-երրորդ շաբաթներում, իսկ հետո` 18 շաբաթվա ընթացքում, այս համակարգի օրգանները բարդանում են և ճյուղավորվում: Բրոնխային ծառը բառացիորեն աճում է և ճյուղավորվում բրոնխների և բրոնխիոլների: Աճելով թոքերի մեջ` նրանք բաժանում են վերջինիս հյուսվածքները մասերի և հատվածների: Ամենաուշ ձևավորվում են թոքաբշտիկային ալվեոլային ելքերը`  ալվեոլներով լեցուն նրբագույն օդատար խողովակները: Այս մանրադիտակային պղպջակների նրբագույն պատերի միջոցով տեղի է ունենում ածխաթթու գազի փոխարինումը կենսական թթվածնով: Սակայն ալվեոոլները կուղղվեն ու կլցվեն օդով միայն նորածնի առաջին շնչի հետ: Այժմ փոքրիկն ընդամենը «մշակում» է համակարգը՝ կատարելով րոպեում 50-60 շնչառական շարժումներ:

Ընդ որում թոքային հյուսվածքներում օդ չի հասնում, իսկ պտղաջրերը հասնում են: Սակայն նրանց քանակությունը փոքր է, նրանք շուտ ներծծվում են և պտղին վնաս չեն պատճառում: Շնչառական շարժումները կարող են դադարել 1-1,5 ժամ, ապա նորից վերականգնվել:

Շնչառական շարժումներ կատարելու հնարավորությունն ապահովում է շնչառական կենտրոնը, որը վերջնականապես ձևավորվում է երկայնաձիգ ուղեղում 22-23-րդ շաբաթվա ընթացքում: Այս կենտրոնի զարգացումը զգալիորեն դանդաղում է, եթե մոր օրգանիզմը ենթարկվում է դիպվածային, առավել ևս մշտական թունավորման այն նյութերով, որոնք պարունակում են ծխախոտն ու ծխախոտի ծուխը, ալկոհոլը, թմրանյութերը: Այս նյութերի ազդեցության տակ, որոնց համար, փաստորեն, ընկերքի արգելքը չի գործում, ճնշվում է պտղի կենտրոնական նյարդային համակարգը, հետևաբար նաև գլխուղեղում գտնվող շնչառական կենտրոնը: Իսկ դա կարող է հանգեցնել նրան, որ ծննդյան պահին ո´չ շնչառական կենտրոնը, ո´չ թոքերը, ո´չ էլ բրոնխները ամբողջությամբ պատրաստ չլինեն կատարելու իրենց գործառույթները:

Այժմ պտղի թթվածնով ապահովվածությունը կախված է նրանից, արդյո՞ք զարգացած է ընկերքի մազանոթային համակարգը և ինչ ինտենսիվությամբ է կատարվում արգանդաընկերքային արյան շրջանառությունը: Եթե անոթային համակարգի վրա կինը գրեթե չի կարող ազդել, քանի որ ընկերքն ու նրա համակարգը ձևավորվել են երրորդ ամսի վերջին, ապա արյան շրջանառությունը ակտիվացնել հաջողվում է: Դրա համար պետք է մշտապես կատարել որոշակի ֆիզիկական վարժություններ, որոնք կօգնի ընտրել հղիությանը մշտապես հետևող բժիշկը, և որքան հնարավոր է շատ գտնվել մաքուր օդում, շատ շարժվել:

Վեցերորդ ամսում լավ ձևավորված են պտղի մարսողական համակարգի բոլոր հատվածները՝ կերակրափողը, ստամոքսը, բարակ և հաստ աղիները, լյարդը, ենթաստամոքսային գեղձը: Ստամոքսի և աղիների լորձաթաղանթում արդեն կան արտազատական բջիջներ, որոնք ծննդից հետո կսկսեն արտադրել աղիքային և ստամոքսային հյութերը: Լյարդն ակտիվորեն անցնում է իր հիմնական գործառույթների կատարմանը, այդ թվում` գլիկոգենի սինթեզին և պահպանմանը, որոնք պտղի ածխաջրերի հիմնական աղբյուրն են: Արյունաստեղծ գործառույթներն ամբողջությամբ իրենց վրա են վերցնում կարմիր ողնուղեղը, փայծաղը, լիմֆատիկ հանգույցները:

20-րդ շաբաթից սկսած՝ պտուղը մորից ընկերքի միջոցով սկսում է իմունոգլոբիններ ստանալ, որոնք ապահովում են նրա պասիվ իմունիտետը, սակայն փոքրիկի իմունային ուժը դեռ շատ թույլ է և նրա գլխավոր պաշտպանը մայրական օրգանիզմն է:

Եթե մայրը հիվանդանում է, օրինակ, գրիպով, դա կարող է իր հետքը թողնել պտղի սիրտ-անոթային, արտազատական և այլ համակարգերի վրա: Այդ ազդեցությունը կարող է լինել ինչպես հազիվ նշմարելի, այնպես էլ` բավականին լուրջ: Ելնելով դրանից` գրիպի համաճարակի դեպքում պետք չէ գտնվել մարդկանց կուտակման վայրերում, որտեղ հնարավոր է  անկախ ձեր կամքից շփում գրիպով կամ օդակաթիլային ճանապարհով տարածվող այլ հիվանդություններով հիվանդների հետ: Խիստ կարևոր է ժամանակին հայտնաբերել և բուժել սեռական օրգանների հիվանդությունները, մաշկի թարախային հիվանդությունները, ուշադիր հետևել քիթ-կոկորդային համակարգին և ատամներին: Լավ կլինի, եթե այդ ամենն արվի մինչև հղիությունը:

Վեցերորդ ամսվա ընթացքում ավարտվում է գլխուղեղի հատվածների անատոմիական ձևավորումը, ավելի վաղ ձևավորված հատվածներին միանում են միջին ուղեղն ու փոքր ուղեղը, իսկ գլխուղեղի մակերևույթին ավարտվում է գալարների և ակոսների ձևավորումը: Այնուամենայնիվ դեռ չի ավարտվում կենտրոնական նյարդային համակարգի զարգացումը, որը շարունակվում է նաև ծննդից հետո:

Վեց ամսական պտղի դեմքը դառնում է բավականաչափ իմաստավորված: Կոպերը բացում են լավ ձևավորված աչքերը, որոնց վերևում հստակ տարբերակվում են հոնքերը: Բավականին հստակ գծագրվում է քիթը, սակայն ամենահետաքրքիրն ականջներն են, որոնց չափերը մեծանում են և վերջնական տեսքի գալիս: Ականջախեցին, որի զարգացումը սկսվել էր սաղմնային կյանքի երկրորդ ամսում, ձևավորվում է աստիճանաբար մեծացող ելունդների խմբից: Դա խիստ անհատական գործընթաց է և երբեք հայտնի չէ, թե քանի ելունդ կաճեն և որտեղ կլինի նրանց սերտաճումը: Այստեղից էլ` տարբեր մարդկանց մոտ ականջախեցիների ձևերի տարբերությունը: Պատահական չէ, որ քրեագիտության մեջ դա անձի իդենտիֆիկացիայի հիմնական մեթոդներից մեկն է:

Թեև վեցերորդ ամսում բոլոր օրգանները ձևավորված են և կատարում են իրենց գործառույթները, պտուղը դեռ հասունացած չէ: Եթե նա ծնվի այս ընթացքում, ինչը կարող է պատահել ընկերքի շերտազատման կամ այլ պատճառներից, նրա կենդանի մնալու հավանականությունը քիչ է՝ չնայած ժամանակակից բժշկության ձեռքբերումներին:

Վեցերորդ ամսում արագորեն աճում է գլխուղեղի ծավալը: Համեմատություն՝ 2 ամսեկանում այն կշռում է 2,0 գ, 5-ում՝ 20-25 գ, իսկ 6-րդ ամսի վերջին՝ 100գ:

Խիստ կրճատվում է ողնուղեղի հարաբերակցությունը գլխուղեղի նկատմամբ՝ երեք ամսեկանում այն 1:18 էր, իսկ 6 ամսեկանում՝ 1:100 :
Վեցերորդ ամսում գործում են պտղի բոլոր զգայական օրգանները: Այդ գործառույթների ձևավորումը տեղի է ունենում հետևյալ հաջորդականությամբ. Սկզբում` երեք ամսեկանում, ձևավորվում են մաշկի շոշափողական զգայարանները, 3,5 ամսեկանում՝ համային, հինգերորդ ամսում նրանց է միանում վեստիբույլար գործառույթը, որն ապահովում է հավասարակշռության պահպանումը, իսկ հետագայում՝ հինգ-վեց ամսեկանում ձևավորվում են տեսողական և լսողական զգայարանները:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ